Seyit Rıza                                                                                          Dersim kimliğinin oluşmasında y aşamıyla ve mücadelesi ile bir efsaneye dönüşen dini ve politik lider Seyyid Rıza`nın yaşamı hakkında çok fazla birşey bilinmemektedir fakat , Dersim Ayaklanması hakkındaki tek kitabın yazarı olup kendisiyle uzun yıllar birlikte yaşamış olan Dr. Nuri Dersimi`nin verdiği bilgilere göre Dersim`de doğan Seyyid Rıza yörenin "en önemli ve en asil" aşiretlerinden birinin önderi durumundaki Seyyid İbrahim`in oğludur. Dersim Alevileri içerisinde "Seyyid" kelimesi Türkiye, İran ve Irak Kürtlerinin Şeyh kelimesiyle aynı anlamda kullanıldığından, aynı zamanda bir şeyh olan Seyyid İbrahim, Deri Ahri kasabasında hayatını sürdürürken, bölge halkı üzerinde bir "yol gösterici" olarak büyük etki sahibiydi. Seyyid Rıza ailenin dördüncü ve en küçük oğluydu. Mehmet Ali Efendi adlı bir ulemadan dersler alarak büyüdü. Mehmet Ali Efendi hem bir dinî önderdi hem de bölge halkının ulusal bilincinin gelişmesine hatırı sayılır katkılarda bulunmuştu. Babasının ölümünden sonra Seyyid Rıza, babasının vasiyetine uygun olarak şeyhliği devraldı ve Tujik tepesi eteklerindeki Agdad kasabasına yerleşti. Nuri Dersimi`-ye (ayaklanma sırasında Baytar Nuri diye tanınan şahıs) göre, Seyyid Rıza neşeli, fedakar, çalışkan ve merhametli birisiydi. Seyyid Rıza , Bazı aşiretlere güvenmediğinden Koçgiri ayaklanmasına aktif olarak katılmadı. Yalnız hükümetin verdiği sözleri tutmaması üzerine büyük bir silahlı grupla birlikte D ersim`e inerek, asilerin taleplerini destekleyen bir telgraf çekti. Baytar Nuri tutuklandığında da nüfuzunu kullanarak serbest bırakılmasını sağladı. 1921`den sonra Dersim`de Alişer Efendi ve Baytar Nuri`yi himayesi altına aldığı gibi, sözkonusu şahısların bütün Dersim aşiretlerini birleştirme yolundaki çabalarını da destekledi. 1925`deki Şeyh Sait İsyanı `ndan sonra da binlerce mültecinin yardımına koşmuştu. 1926da Koçan aşiretine karşı girişilen operasyon sırasında Seyyid Rıza, diğer Dersim aşiretlerinin hükümet kuvvetlerinin safında yer almasını önlemeye çalıştı. Operasyondan sonra Genel Müfettiş İbrahim Tali`nin çağrısı üzerine Baytar Nuri ile birlikte Diyarbakır`a giden Seyyid Rıza`ya hükümetin Dersimlilerin silahlarını teslim etmeleri, karakol ve kışla yapımına karşı çıkmamaları ve Koçgiri ayaklanması sırasına onlara sığınan asileri geri vermeleri talepleri iletildi. İkinci bir görüşmede de, İbrahim Tali Dersim`de bir isyan hazırlığı olduğu anlamına gelebilecek hazırlıklar hakkında bilgiler içeren bir istihbarat raporu okuttu. Butun bunlardan Dersime karsi yeni bir operasyon duzenlenmekte oldugu sonucunu cikaran Seyyid Rıza, Ferhadan aşireti reisi Cemşit ağanın evinde bütün reisler arasında bir değerlendirme toplantısı düzenledi. Ancak bu tür toplantılara rağmen aşiretler arasında birlik sağlanamıyordu. Çok geçmeden, daha önce de devletle işbirliği yapmış, Birinci Meclis`e Dersim mebusu olarak gitmiş Meço Ağa, Seyyid Rıza`nın damadı, Aşağı Abasan aşiret reislerinden İbrahim Ağayı öldürttü. Aşiretler arası bu çatışmalar yüzünden Ağrı isyanı sırasında Dersim`in ayaklanmaya katkısı çok cılız oldu. 1936`da Türk Ordusunun Dersim yakınlarına yeni garnizonlar kurma kararı, Dersim aşiretlerinin günlerce süren yoğun toplantılarına neden oldu. Yörede askerî garnizon istemeyen aşiretlerin temsilcisi olarak, Seyyid Rıza bu kararın geri alınması için bu kez General Abdullah Alpdoğan`la Dersimin temsilcisi olarak görüştü. İlk görüşmede Alpdoğan`la anlaşamayan Seyyid Rıza, geri dönüp bunları tüm aşiret liderlerine anlattı. Ancak buna rağmen General Alpdoğan bir genelge yayınlayarak bütün Dersim aşiretlerinden 200 bin silah toplamalarını istemişti. Yeni garnizonlar yapımına başlanması üzerine bölge halkı bazı şantiyeleri basarak nöbetçilerin silahlarına el koydu. Seyyid Rıza, General Alpdoğan`dan genelgesini iptal etmesini ve halkının ulusal haklarını güvence altına alan yeni bir bölgesel yönetimin oluşturulmasını istedi. Hükümetin bu talebe cevabı bölgeye hemen çok sayıda askeri birlik göndermek oldu. Keşif uçuşu yapan uçakların eşliğinde başlatılan askeri operasyonlar kış bastırdığından kesildiyse de Dersim kuşatma altında tutulmaya devam etti. 1937 baharında karların erimesiyle yeniden başlayan askeri operasyonlar sırasında Seyyid Rıza`nın oğullarından Bra İbrahim arabuluculuk için gittiği Elazığ dönüşünde, İstihbarat şefi Binbaşı Şevket`in adamları tarafından öldürüldü. Bunun üzerine Türk yetkililere başvuran Seyyid Rıza oğlunu öldürenlerin kendisine teslim edilmesini istedi. Ancak bu talebi kabul edilmedi ve çatışmalar yeniden başladı. Eylül 1937`de hükümet yetkilileriyle görüşmek üzere Erzincan`a giden Seyyid Rıza tutuklandı. Yeni Genel Müfettiş İzzettin Paşa kendisine Seyyid Rıza olup olmadığını sorduğunda "Ben Dersim`li Rızo`yum" dedi, "Dersim`de her meşe altında ve her dağ başında binlerce Rızo vardır. Şu halde siz hangi Seyyid Rıza`yı soruyorsunuz?" 14 gün süren mahkeme sonunda ölüme mahkum oldu. 15–16 Kasım gecesi 1937’de Elazığ Buğday Meydanı’nda 81 yaşındayken 7 arkadaşı ile birlikte idam edildi. 1937 – 1938 Hareketinde ailesinden 38 kişi öldürülmüş olup, 8 kişi hayatta kalabilmiştir. Seyit Rıza’nın üç oğlu : 1. Şeyusen, 2. Şix Hesene , Bava ( Baba)’ dır. Seyit Rıza’nın ailesinden 1937 – 1938’de kurtulanlar İzmir Seferihisar’ın- Bademler köyüne sürgün edilerek 10 yıl zorunlu ikamete tabi tutuldular.Aşağıda yayınladığımız Seyid Rıza nın resmi Elazığda yaşayan torunlarından temin edilmiştir  Kaynaklar Haber Arşivi Ozanlarımız Türkü Hikayeleri Sanatçılarımız Şairlerimiz Köşe Yazarlar Anketler Bağlantı / Linkler  Köşe Yazarlar Doğan Munzuroğlu EYLÜL EKİM KASIM AYLARI MUNZUR ALABALIĞI İÇİN ÇOK ÖNEMLİ Hüseyin Topuz FİRİK DEDE`NİN TÜRBESİ YAPILMALIDIR Reşit Çelik Umutlar Metin Güler MUNZUR BABA CEM VE KÜLTÜR BİNASI İNSAATINA BAŞLANDI Ali KAYA ALEVİ OLMAYAN ALEVİCİLERE CEVAPTIR Hasan Ceylan Dersim’li olmanın omzumuza yüklediği yük  Anket Bulunmamıştır.